Deel van een ambitieus plan

Het allereerste Rijkswegenplan werd in 1927 ontworpen door Rijkswaterstaat, in een tijd dat snelwegen nog niet eens bestonden. Er waren toentertijd dan ook nog maar enkele tienduizenden auto’s op de weg. Maar het besef dat deze mobiliteitsvorm ging groeien was er wel. ‘Het was het meest ambitieuze wegenplan dat Nederland tot dan toe kende. Het idee was om Nederland klaar te maken voor een toekomst met auto’s.’

Het Rijkswegenplan was gestoeld op 2 pijlers: mobiliteit en verkeersveiligheid. Want daar mankeerde nogal wat aan in die tijd. ‘De infrastructuur was sterk verouderd en niet gebouwd op de toenemende verkeersbelasting. Wegen waren smal, onverlicht en vaak glad. Daardoor was autorijden gevaarlijk, al reden auto’s maar 20 kilometer per uur.’

‘Rijkswaterstaat besloot samen met de ANWB dat de oplossing lag in een landelijk dekkend wegennetwerk van goede kwaliteit. Dat zou belangrijke steden met elkaar verbinden en daardoor economische vooruitgang tot gevolg hebben. Geen lokale oplossingen, maar een integrale blik en ver vooruit durven kijken. Zo’n 80 à 90 procent van de rijkswegen die we nu kennen, werd toen al uitgedacht. Denk aan de A58, maar ook de A2 of de A73.’

Een flinke investering

De uitvoering van het eerste en de volgende Rijkswegenplannen begint snel maar is in 1940 nog lang niet afgerond. Wegenbouw is duur en na de Tweede Wereldoorlog en de Watersnoodramp had Nederland wel andere dingen aan zijn hoofd. Bovendien is er aanvankelijk veel protest tegen het bouwen van wegen. ‘De gewone Nederlander vindt rond 1910 de auto te gevaarlijk. Met een intensieve lobby en verkeersveiligheidscampagnes wordt er hard aan gewerkt om de auto algemeen geaccepteerd te maken. Dat werd gekoppeld aan het algemeen besef dat de auto en dus ook de wegen veiliger moesten worden.’

Eind jaren 50 komt de welvaartsstaat op gang en wordt de auto een massaverschijnsel, onder meer doordat autofabrikant DAF een goedkope Nederlandse auto op de markt zet. Vanuit de politiek klinken steeds meer bezwaren dat deze groei niet kan worden opgevangen. Daarom wordt in 1965 het Rijkswegenfonds in het leven geroepen, dat anno nu het Infrastructuurfonds heet. Een grote geldpot in de rijksbegroting die ervoor zorgt dat de wegenbouw explosief groeit.

Proeftuin voor innovatie

Omdat de wegenbouw flink wordt opgeschaald, is er behoefte aan kennis. En snel. ‘Er werden in de jaren twintig en dertig speciale kennisinstituten opgericht en er werd goed gekeken naar wat andere landen deden. Zo haalden we het idee voor rondwegen uit Amerika.’

De basisgedachte achter het oorspronkelijke rijkswegenplan staat bijna 100 jaar later nog steeds overeind. ‘Doordat onze voorouders dachten in verkeersnetwerken, was Rijkswaterstaat later in staat om hier belangrijke nieuwe innovaties op te bedenken. Denk aan tunnelcentrales en daarna het dynamisch verkeersmanagement.’

En dan nu de proeftuin InnovA58 die in 2021 opengaat. ‘We nemen hierin belangrijke lessen van onze voorouders mee, zoals samenwerken met maatschappelijke partners en de markt en vooruit denken. De komende jaren onderzoeken we hier hoe we nog meer uit ons wegennetwerk kunnen halen. Met smart mobility om de individuele burger beter te bedienen bijvoorbeeld. Of de toepassing van circulaire materialen. Zo blijven we het werk van onze voorouders op een goede manier voortzetten en kunnen we er nog honderden jaren tegenaan.’

Benieuwd naar de laatste ontwikkelingen van de Innovatiestrook aan de A58?